फायटोएस्ट्रोजेन ते वनस्पती उत्पत्तीच्या काही पदार्थांमध्ये आढळणारे नैसर्गिक संयुगे आहेत. त्यांची रासायनिक रचना मानवी इस्ट्रोजेनसारखीच असते, ज्यामुळे ते शरीरातील या संप्रेरकांच्या रिसेप्टर्सशी संवाद साधू शकतात. नियमितपणे सेवन केल्यास, ते प्रदान करू शकतात आरोग्याचे फायदे, विशेषतः रजोनिवृत्तीच्या महिलांमध्ये, परंतु त्याही हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग प्रतिबंध आणि ऑस्टिओपोरोसिस.
फायटोएस्ट्रोजेन म्हणजे काय?
अगोदर निर्देश केलेल्या बाबीसंबंधी बोलताना फायटोएस्ट्रोजेन ते वनस्पती उत्पत्तीचे पदार्थ आहेत ज्यांची रासायनिक रचना इस्ट्रोजेन, महिला लैंगिक संप्रेरकांसारखी असते. हे संयुगे म्हणून कार्य करू शकतात रिसेप्टर मॉड्युलेटर शरीरातील इस्ट्रोजेनचे प्रमाण, व्यक्तीच्या प्रमाण आणि हार्मोनल संदर्भानुसार त्यांच्या कृतीचे अनुकरण करण्यास किंवा अवरोधित करण्यास सक्षम असणे. जर तुम्हाला हे संयुगे आरोग्यावर कसा परिणाम करू शकतात याचा सखोल अभ्यास करायचा असेल तर तुम्ही याबद्दल वाचू शकता मेथी आणि त्याचा हार्मोनल आरोग्याशी संबंध.
ते अनेक नैसर्गिक पदार्थांमध्ये आढळतात आणि त्यांचा वापर अनेक अभ्यासांचा विषय राहिला आहे कारण त्यांच्या संभाव्य परिणामांवर आरोग्याच्या विविध क्षेत्रांमध्ये, हार्मोनल नियमनापासून ते कर्करोग आणि कार्डिओमेटाबॉलिक रोगांच्या प्रतिबंधापर्यंत.
फायटोएस्ट्रोजेनचे प्रकार
फायटोएस्ट्रोजेन त्यांच्या रासायनिक रचनेनुसार अनेक श्रेणींमध्ये विभागले जातात. मुख्य प्रकार आहेत:
- आयसोफ्लाव्होन: ते सर्वात जास्त अभ्यासलेले फायटोएस्ट्रोजेन आहेत आणि सोया आणि त्याच्या डेरिव्हेटिव्ह्जमध्ये सर्वात जास्त प्रमाणात आढळतात.
- लिग्नन्स: ते प्रामुख्याने अळशीच्या बिया, संपूर्ण धान्य आणि काही फळे आणि भाज्यांमध्ये आढळतात.
- क्युमेस्टन्स: ते कमी सामान्य आहेत आणि त्यांचा मुख्य स्रोत अल्फल्फा आहे.
फायटोएस्ट्रोजेन कुठे आढळतात?
हे संयुगे विविध प्रकारांमध्ये आढळतात शाकाहारी अन्न. फायटोएस्ट्रोजेनचे काही मुख्य स्रोत खाली दिले आहेत:
- सोया आणि त्याचे डेरिव्हेटिव्ह्ज: टोफू, सोया दूध, टेम्पेह आणि मिसो.
- शेंग हरभरा, मसूर आणि वाटाणे.
- बियाणे: अंबाडी आणि तीळ.
- अक्खे दाणे: ओट्स, बार्ली आणि राई.
- फळे: द्राक्षे, सफरचंद आणि स्ट्रॉबेरी.
- भाज्या: ब्रोकोली, ब्रुसेल्स स्प्राउट्स आणि पालक.
फायटोएस्ट्रोजेनचे आरोग्य फायदे
फायटोएस्ट्रोजेन ते आरोग्यासाठी अनेक फायदे देतात, विशेषतः रजोनिवृत्तीतून जाणाऱ्या महिलांसाठी, जरी त्यांचे परिणाम पुरुष आणि कोणत्याही वयोगटातील लोकांसाठी देखील सकारात्मक असू शकतात. त्याच्या मुख्य फायद्यांपैकी आपण हे ओळखू शकतो:
- रजोनिवृत्तीच्या लक्षणांपासून आराम: ते इस्ट्रोजेन कमी झाल्यामुळे उद्भवणारी गरम चमक, योनीतून कोरडेपणा आणि इतर लक्षणे कमी करतात.
- ऑस्टियोपोरोसिस प्रतिबंध: ते रजोनिवृत्तीनंतरच्या महिलांमध्ये हाडांची घनता राखण्यास आणि हाडांची झीज कमी करण्यास मदत करतात.
- हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी संरक्षण: त्यांचा कोलेस्टेरॉलवर सकारात्मक परिणाम होतो, ज्यामुळे एलडीएल (वाईट कोलेस्टेरॉल) कमी होते आणि एचडीएल (चांगले कोलेस्टेरॉल) वाढते.
- अँटिऑक्सिडेंट गुणधर्म: ते पेशींमधील ऑक्सिडेटिव्ह नुकसान कमी करतात, ज्यामुळे अकाली वृद्धत्व रोखण्यास मदत होते.
- कर्करोगाचा धोका कमी: काही अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की फायटोएस्ट्रोजेन स्तन, प्रोस्टेट आणि कोलन कर्करोगाचा धोका कमी करू शकतात.
संभाव्य दुष्परिणाम आणि विरोधाभास
जरी फायटोएस्ट्रोजेन्सचे अनेक फायदे आहेत, परंतु काही प्रकरणांमध्ये त्यांचे सेवन करणे योग्य नसते, विशेषतः स्तनाच्या कर्करोगाचा इतिहास असलेल्या लोकांमध्ये, कारण इस्ट्रोजेन रिसेप्टर्सवर त्यांचा मॉड्युलेटिंग प्रभाव अनुकूल नसू शकतो. पुरुषांच्या प्रजनन क्षमतेवर त्यांचा परिणाम याबद्दलही वादविवाद झाले आहेत, जरी आजपर्यंत असे कोणतेही निर्णायक पुरावे नाहीत की ते महत्त्वपूर्ण नकारात्मक परिणाम करतात. बद्दल माहिती ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे.
तुमचे सेवन कमीत कमी करण्याची शिफारस केली जाते आणि जर शंका असेल तर प्रत्येक व्यक्तीसाठी योग्य प्रमाण निश्चित करण्यासाठी आरोग्य तज्ञांचा सल्ला घ्या.
तुमच्या आहारात फायटोएस्ट्रोजेन कसे समाविष्ट करावे
जर तुम्ही फायटोएस्ट्रोजेनचा समावेश केला तर ते तुमच्या आहारात समाविष्ट करणे सोपे आहे. समृद्ध पदार्थ या संयुगांमध्ये नियमितपणे. तुमचा वापर वाढवण्यासाठी येथे काही कल्पना आहेत:
- सेवन करा सुजा आणि त्याचे डेरिव्हेटिव्ह्ज आठवड्यातून किमान २-३ वेळा.
- जोडा सेमिलास डी लिनो मोलिडास स्मूदी, दही किंवा सॅलडमध्ये.
- समाविष्ट करा शेंग जसे की चणे, मसूर आणि बीन्स स्टू आणि सॅलडमध्ये.
- सेवन करा ताजे फळे जसे की सफरचंद, द्राक्षे आणि बेरी नियमितपणे.
- जोडा अक्खे दाणे परिष्कृत पर्यायांऐवजी आहाराकडे लक्ष द्या.
फायटोएस्ट्रोजेन हे नैसर्गिक संयुगे आहेत ज्यांचे अनेक आरोग्य फायदे आहेत, विशेषतः हार्मोनल नियमन आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आणि हाडांच्या आजारांचे प्रतिबंध. जरी बहुतेक प्रकरणांमध्ये त्याचे सेवन सुरक्षित असले तरी, ते राखणे महत्वाचे आहे आहारात संतुलन राखणे आणि शरीरावर त्याच्या परिणामांबद्दल काही शंका असल्यास तज्ञांचा सल्ला घ्या. तुमच्या दैनंदिन आहारात फायटोएस्ट्रोजेनयुक्त पदार्थांचा समावेश करणे हे एकूण आरोग्य आणि कल्याण सुधारण्यासाठी एक उत्कृष्ट धोरण असू शकते.
मी सोया, नट, मसूर यासारख्या पौष्टिक मूल्यांसह उत्पादनांचा हळूहळू समावेश करण्याचा प्रयत्न करीत आहे. बदाम, अंबाडी इ. म्हणून मी हाडांचा समूह पुन्हा मिळवण्याचा प्रयत्न करतो कारण मला ऑस्टिओपोरोसिसचा त्रास आहे, आनंदाने आज बर्‍याच माहिती आहे.